Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie

---

Historia

Inspiracja do stworzenia muzeum regionalnego w Wejherowie sięga jeszcze lat przed II wojną światową. Pomysł ten nabrał realnych kształtów dopiero w 1956 roku, kiedy oddział Zrzeszenia Kaszubskiego zjednoczył regionalistów i działaczy, co przyczyniło się do rozwoju tych planów. W 1958 roku, działacze takie jak Józef Rosener oraz Edmund Kamiński z Klubu Młodej Inteligencji Kaszubskiej w Kartuzach zgłosili propozycję utworzenia Muzeum Historii i Literatury lub Książnicy Wydawnictw Kaszubsko-Pomorskich, lecz ten projekt również nie doszedł do skutku.

W 1962 roku Adam Patok oraz wspomniany Edmund Kamiński, we współpracy z członkami Klubu Młodych Kaszubów z Wejherowa, zorganizowali wystawę w sali Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, znaną jako tzw. „Paradnicy”, gdzie zaprezentowane zostały prywatne zbiory poświęcone piśmiennictwu kaszubskiemu. Kolejna okazja do promocji dorobku Kaszubów miała miejsce w 1964 roku, kiedy to odbyła się wystawa „Prasa kaszubsko-pomorska” w Powiatowym Domu Kultury w Wejherowie, gdzie pokazano 200 tytułów czasopism. W tym samym czasie, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Wejherowie gromadziła zbiory regionalne, a na koniec grudnia 1963 roku zostało utworzone regionalne działanie, które planowano przekształcić w muzeum.

Po śmierci Franciszki Majkowskiej, która zainicjowała przekazanie swoich zbiorów dla przyszłego muzeum w dniu 19 sierpnia 1967 roku, zarząd oddziału ZK-P w Wejherowie wystąpił do lokalnych władz z prośbą o przyznanie dwóch pomieszczeń na ulicy Sienkiewicza 10 w celu utworzenia placówki. 28 września tego samego roku, Powiatowa Rada Narodowa wyraziła zgodę. Schemat organizacyjny muzeum, sporządzony przez Edmunda Kamińskiego, został zatwierdzony podczas posiedzenia zarządu ZK-P w Wejherowie w dniu 28 listopada 1967 roku. W skład Społecznego Komitetu Organizacyjnego Muzeum Kaszubskiego weszli: Mieczysław Baran, Irena Kamecka, Edmund Kamiński (przewodniczący), Jerzy Kiedrowski, Miron Łukowicz oraz Jan Trepczyk. W 1968 roku do grupy dołączyli także Paweł Labuda oraz Zygfryd Strzebrakowski.

Muzeum przyjęło nazwę Muzeum Piśmiennictwa Kaszubsko-Pomorskiego. Już w 1968 roku, po II Festiwalu Pieśni o Morzu, postanowiono, że muzeum będzie gromadzić również zbiory poświęcone muzyce Kaszub i kultury kaszubskiej. Statut oraz pełna nazwa placówki zostały zatwierdzone uchwałą PPRN nr 97/570/68 z dnia 31 lipca 1968 roku, a Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie rozpoczęło swoją działalność 1 września 1968 roku, z Pawłem Labudą jako pierwszym kierownikiem.

Muzeum w Wejherowie stanowi istotne współczesne centrum kultury i nauki kaszubskiej. Organizowane są tu konferencje naukowe, spotkania z wybitnymi pisarzami, promocje książek, konkursy oraz koncerty. Muzeum współpracuje z wieloma regionalno-kulturalnymi towarzystwami z Polski i Europy i przez wiele lat było organizatorem Ogólnopolskiego Konkursu Prozatorskiego im. J. Drzeżdżona. To właśnie w tym miejscu spotykają się pisarze tworzący w języku kaszubskim oraz muzycy, którzy dostrzegają walory akustyczne sali koncertowej.

Jednym z kluczowych działań muzeum, a zarazem formą prezentacji zbiorów, są wystawy, które odbywają się zarówno w siedzibie, jak i na zewnątrz. Najczęściej to wystawy czasowe o dużym zainteresowaniu, szczególnie te skoncentrowane na literaturze, historii Pomorza oraz kulturze regionalnej, w tym wernisaże twórców związanych z regionem. Muzeum angażuje się także w działalność wydawniczą, będąc wydawcą książek w języku polskim oraz kaszubskim – w formie prac zarówno popularnych, jak i naukowych z różnych dziedzin: historii, językoznawstwa, etnografii czy literatury. Większość zbiorów jest dostępna w muzealnych czytelniach.

Siedziba

Na początku muzeum zajmowało dwa, a później cztery pomieszczenia zlokalizowane przy ul. Sienkiewicza 10. W 1972 roku nastąpiła przeprowadzka do historycznej willi, która znajduje się przy ul. Sobieskiego 239. W latach 80. XX wieku muzeum pozyskało i odrestaurowało obiekt przy ul. Wałowej 14 a, który obecnie pełni funkcję pracowni i magazynów dla działu druków zwartych oraz prasy.

Obecnie główną siedzibą Muzeum jest Pałac Przebendowskich, historyczny budynek, który niegdyś stanowił część XVIII-wiecznego zespołu pałacowo-parkowego. Obecny kompleks pałacowy został wzniesiony przez ostatnich właścicieli dóbr wejherowskich – Keyserlingków. Pomimo trwających od kilku lat prac restauracyjnych obiekt nadal aktywnie funkcjonuje.

Muzeum prowadzi swoją podstawową działalność, która obejmuje gromadzenie, opracowywanie oraz upowszechnianie dóbr kultury związanych z piśmiennictwem i muzyką kaszubsko-pomorską. W ten sposób dokumentuje dorobek przeszłych i współczesnych pokoleń Pomorzan, szczególnie tych osiągnięć, które podkreślają unikalność kultury kaszubskiej.

Zbiory

Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie posiada niezwykle cenne zbiory, które obejmują zabytki związane z piśmiennictwem i muzyką. Oferują one wiele unikalnych artefaktów, których nie zobaczymy w innych placówkach. W ciągu czterech dekad swojego istnienia Muzeum zgromadziło przeważającą część pierwodruków oraz kolejnych wydań dzieł w języku kaszubskim, które są rzadkością, jak i bardzo cenne czasopisma i zbiory pieśni, a także inne druki.

Warto zaznaczyć, że Muzeum przechowuje spuścizny po wielu znaczących postaciach kaszubskich, w tym pisarzach, kompozytorach oraz folklorystach. W towarzystwie zabytków piśmienniczych i muzycznych znajdują się także fotografie, malarstwo oraz grafika, jak również numizmaty oraz ceramika. Przykładem są zbiory po Aleksandrze Majkowskim, Janie Rompskim, Ignacym Schuttenbergu, Franciszku Fenikowskim, Julianie Rydzkowskim, Izabeli Trojanowskiej oraz Klemensie Dercu, a także wielu innych.

Osobny akcent należy położyć na zbiór ponad 500 starodruków, który z pewnością przyciąga uwagę zwiedzających. Kolejną atrakcją jest interesująca kolekcja kartograficzna. Muzeum nieustannie wzbogaca swoje zbiory o dokumenty związane z życiem społecznym, takie jak plakaty, afisze czy zaproszenia, które ukazują różnorodność lokalnej historii.

Oprócz piśmiennictwa, Muzeum przechowuje także materialne zabytki, które są równie wartościowe, chociaż w mniejszym zakresie. Wśród nich znajdują się dzieła sztuki, takie jak obrazy Mariana Mokwy i Wacława Szczeblewskiego, a także meble oraz zabytki etnograficzne.

Nagrody

Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie otrzymało w 2019 roku Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, co stanowi wyraz uznania dla jego wkładu w kulturę regionu oraz działalność na rzecz promocji sztuki.

---

Oceń: Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie

---